Selamün aleyküm hocam, ecel bir olup değişmeyeceğine göre ‘Sadaka belâyı def eder ve ömrü uzatır’ hadisini nasıl anlamalıyız? Söz konusu uzama nasıl açıklanabilir?

Soru: Nedim Levent tarafından yazıldı. Kategori: Soru - Cevap

*******

Ve aleyküm selam.

Öncelikle şunu belirtelim; “Sadaka belâyı def‘eder, ömrü uzatır[Heysemî, Mecmau’z-Zevâid, 3, 63] hadis-i şerifinde ifade buyrulan sadakanın ömrü uzatmasının hakikati ne olursa olsun, neticede insanın ölümü söz konusudur ve bu da ezelî ilmiyle hiç şüphesiz Allahu Teâla'nın malûmudur. Kişinin ölüm vakti ve dolayısıyla da ömür müddeti Allah (c.c.) tarafından takdir edilmiştir, bunun değişmesi mümkün değildir. Mesele Kur’an-ı Kerim’de gayet sarih bir şekilde şöyle ifade olunmuştur:  “…Onları mukadder bir ecele kadar te'hir eder, ecelleri geldiği vakit de bir saat ne geriletebilirler (erteleyebilirler), ne öne geçebilirler (alabilirler)” [Nahl suresi, 61; Ayrıca bkz. A‘raf suresi, 34; Yunus suresi, 49]

Ehl-i Sünnet’in temel akaid kitaplarından Akaid-i Ömeri’n-Nesefî’deki açıklama da şöyledir:

Öldürülen de, eceli ile ölmüştür. Ecel tektir.” [Şerhu’l-Akaid, s. 44] Yani vakti Allahu Teâla’nın ilminde sabittir, değişmez. Ölü ile kaim olan ölüm işi Allah’ın mahlûkudur. Kulun bunda yaratmak veya elde etmek bakımından bir tesiri yoktur. Yani kılıcı vurmakla / tetiği çekmekle karşıdaki kişi ölürse, onda ölümü yaratan Allah’tır. Katilin ölümü meydana getirmekte bir tesiri yoktur, fakat yasak bir işi yaptığı için azabı hak eder.

Sadaka ile ömrün uzamasına örnek:

Mesela bir kimsenin verdiği bir sadaka ile ömrünün iki yıl uzadığını farzedelim. Bu şahsın, kazâ-i muallâk dediğimiz, şarta bağlı eceli, eğer sadakayı verirse ömrü 80 sene, vermezse 60 sene, şeklinde olsun. Cenâb-ı Hak o şahsın söz konusu sadakayı vereceğini bildiği için, ömrünü 80 sene olarak takdir etmiştir. İşte bu ecel değişmez. Detaylı bilgi için bkz.

http://www.halisece.com/sorulara-cevaplar/1145-ilm-i-ilahi.html

http://www.halisece.com/islami-makaleler/318-imanin-altinci-sarti-kadere-inanmak.html

Sorunuzda kaydettiğiniz hâdîs-i şerif ile Rasûlullah Efendimiz (s.a.v.) mü'minleri hayra teşvik etmekte, aralarındaki sevgi, yardımlaşma ve dayanışma bağlarını sadaka ile perçinlemektedir. Sadakanın belâyı def etmesi / engel olması, Allahu zû’l-Celâl'in lûtfü ve atâsıdır. Verdiğimiz sadakaların ne gibi belâların define vesile olduğu ise, bizim meçhûlümüzdür. Verdiğimiz sadakalarla ve yaptığımız hayırlı hizmetlerle başımıza gelecek birçok belâların def’ine sebep olmaktayız. Vücuda gelmediği için bilemediğimiz bu belâların def’i, bizim için ayrı bir nimettir. Bunun bir başka ciheti ise, mü'minlere hayır ve hasenat ruhunu kazandırmasıdır.

Sadakanın ömrü uzatmasını kelâm ilminin büyük âlimlerinden Allâme-i Teftazânî (r.aleyh) hazretleri, Şerhu Akaid adlı eserinde çeşitli yönleriyle izah etmiştir. Ona göre:

"Ömrün uzamasından maksat, ömrün bereketlenmesidir. Âhirete hayır ve hasenat için verilmiş bir sermaye olan insan ömrünün uzaması, bu sermaye ile daha çok kâr elde etmek manasınadır. Buna göre ömrün müddetinde bir değişme olmasa da, sadaka yoluyla mahsulünde bir artma olması ömrün uzaması demektir. Bunu bir misâl ile açıklamaya çalışalım. Bir ağacın her baharda dört bin meyve verdiğini ve ömrünün on sene olduğunu farzediniz. Cenâb-ı Hakk'ın ağaca lûtuf ve insanıyla baharlardan birinde dört bin yerine sekiz bin meyve verdirmesi halinde, ağacın ömrü mânen bir yıl uzamış, demektir. İşte sadaka da insan ömrünün verimini artıran güzel bir vasıtasıdır. Ve bu mânâda ömrü uzatmaktadır."

Sadakanın ömrü uzatmasının diğer bir mânâsı, rızıkta berekete ve ömrün huzur ve sürûr ile geçmesine vesile olmasıdır.

Başka bir mânâ da, ömrün uzaması, sadaka-i câriye vesilesiyle ölümden sonra hayır ve hasenat defterinin kapanmamasıdır. Bilindiği gibi, sadaka mal yanında ilim ve irfan ile de olmaktadır. Mü'minlere faydalı bir eser neşreden, geride talebeler bırakan bir âlimin sevap defteri ölümüyle kapanmaz. Bu ise onun ömrünün uzaması demektir. Zira, ömrü uzadıkça hayır ve hasenatına devam edecek olan o zât, aynı işi ölümden sonra da yapabildiğine göre mânen hayattadır demektir. 

Go to top