Bir baba ölmeden önce malını – servetini miras olarak paylaştırabilir mi? Mesela 4 oğlu ile bir kızı olsa, bu durumda oğlanlara iki, kıza bir olarak mı, yoksa hepsine eşit mi paylaştıracak? Ayrıca kendisine de bir pay ayırabilir mi? Bu arada erkek kardeşlerin şöyle bir itirazı da söz konusu; babamla biz birlikte çalışıp bu serveti kazandık, kız kardeşimizin herhangi bir dahli olmadı. Onun hakkı mirasta gene aynı mı olacak? İsim mahfuz

*******

1- Bir kimse ölmeden evvel varlığını mirasçılarına paylaştıramaz, paylaştırırsa bu miras hükümlerine göre değil, hibe esaslarına göre olur.

Kişi vefatından önce malları üzerinde tasarruf sahibidir. Dilediği gibi harcar, çocuklarına da dilediği gibi pay edebilir. Ona kimsenin diyeceği bir şey olmaz. Çünkü İslâm hukukunun hükmü budur. Ancak diyâneten / ahlâken böyle değildir. Bu açıdan evlatları arasında, kız olsun erkek olsun, yapacağı hibelerde adâlet ve hakkaniyetten ayrılmaması, eşit muâmele etmesi gerekir. Hibe-bağış meselesi miras hükümlerine tâbi değildir. Ayrıca kendisine de dilediği kadar bir pay ayırabilir. Detaylı bilgi için bkz. http://www.halisece.com/sorulara-cevaplar/2587-miras-ve-mal-paylasimi.html

2- Erkek kardeşlerin , “Bu serveti babamla biz birlikte çalışıp kazandık, kız kardeşimizin herhangi bir dahli olmadı. Onun hakkı mirasta gene aynı mı olacak?” itirazınra gelince…  

Eğer erkek kardeşledin babaları ile yazılı veya sözlü bir anlaşmaları mevcutsa, mesela hepsine eşit ya da aralarında belli oranlarda ortaklıkları söz konusu ise, o takdirde herkesin malı ortaklığı nisbetinde kendisinindir. Baba da ancak kendi payı üzerinde bir tasarrufta bulunabilir. Vefatı halinde de, miras hükümleri sadece bu pay üzerinde geçerlidir; oğlanların malı / hisseleri kendilerine aittir.

Ölen kimsenin arkaya bıraktığı mal, dinimizin miras hükümlerine göre taksim olunur; kime ne kadar pay düşüyorsa ona göre bölünür. Ölenin bu hususta keyfine-düşüncesine göre yapacağı bir vasiyet de geçersizdir. Çünkü vâris için vasiyet yoktur. Miras, vasiyet ve hibe hakkında detaylı bilgi için bkz. http://www.halisece.com/sorulara-cevaplar/2254-miras-vasiyet-hibe.html

Baba veya anne hayatta iken evladına bir hibe verecek ise, yukarıda da belirttiğimiz üzere oğlan ve kız ayırmadan, herhangi bir ayırım yapmadan müsavi hibede bulunabilir. Sünnete uygun olan budur.

Bu mevzuda şöyle bir hadis bulunmaktadır: Âmir eş-Şa’bî (r.a.) şöyle demiştir:

Ben Nûmân İbn Beşîr’den (r.a.) kendisi (Kûfe’de) minber üzerinde hutbe okurken işittim; şöyle diyordu:

“Babam Beşîr, (annemin zorlamasıyla) bana bir köle hibe etmişti. Annem Ravâha kızı Amre (babama): Sen bu hibeye Rasûlullah’ı şâhit yapmadıkça inanmam, râzı olmam, dedi. Bunun uzerine babam Beşîr, Rasûlullah’a (s.a.v.) gidip: 

- Yâ Rasûlallah! Ben Amre binti Ravâha’dan doğan oğluma bir köle hediye verdim. Fakat yâ Rasûlallah, Amre bana bu hibeye seni şahit tutmamı emretti, dedi. Rasûlullah (s.a.v.), 

- ‘Sen Nûmân’a verdiğin hediyen gibi öbür çocuklarına da verdin mi?’ diye sordu. Beşîr: 

- Hayır  (vermedim), dedi.

Bunun üzerine Rasûl-i Ekrem (s.a.v.), Beşîr’e; 

‘Allah’tan korkun da çocuklarınız arasında adaletli davranın.’ buyurdu.

Nûmân (r.a.) şöyle dedi: Artık babam, Nebî sallallâhu aleyhi vesellem’in yanından dönüp geldi ve bana verdiği hediyesini geri aldı.” [Buhari, Sahih, Hibe, 11]

Velhâsıl, bir baba hayatta iken çocuklarına vereceği hibelerde / hediyelerde / ikramlarda âdil ve müsavi davranmaya gayret etmelidir. Öldükten sonrası için de çocuklarını mirasından mahrum edemez. Bir çocuğunu diğerinden ayırıp kayıramaz. Vârisler erkek veya kız herkes, İslâm’ın ferâiz hükümlerine göre kendi paylarına düşeni alırlar. Lâkin mirasçılar biribirlerine hibede-bağışta bulunabilir, biri veya birkaçı diğeri / diğerleri lehine haklarından ferâgat edebilirler. Karşılıklı rızâ ile hepsi caizdir. Miras paylaşımında karşılıklı rıza, hibe ve heâlleşme hakkında bkz. http://www.halisece.com/sorulara-cevaplar/2610-miras-paylasimi.html

• Önceki
• Sonraki