Selamün aleyküm hocam, eşim bana anamsın bacımsın kızımsın dedi, bir keresinde de dünya ahiret kardeşimsin dedi, bununla boş olur muyuz? Nazmiye Karadayı - İzmir

*******

Ve aleyküm selam kardeşim;

Erkeğin hanımına “kızım-bacım-anam” diye hitap etmesi nikâhına zarar vermez. Hatta hanımıyla telefonda konuşurken, kendisine, “Kiminle konuşuyorsun?” denildiğinde, o da, “Kızımla” diye cevap verse… Yahut hanımını gösterip, “Bu benim kızım”  dese, talak vâki olmaz, nikâhları bir zarar görmez.

Ancak bir kimse karısına; “Sen benim anam, bacım, kızım gibisin”, yahut “Sen benim anamsın, bacımsın, kızımsın” dese, bu durumda bakılır: 

- Eğer “zıhâr”a (bir nevi yemine) niyet etmiş ise zıhâr sayılır ve keffâret gerekir. Bunun keffâreti; sırayla bir köle azad etmek, gücü yetmezse iki ay ara vermeden oruç tutmak, buna da gücü yetmezse altmış fakiri sabahlı akşamlı doyurmaktır. Zıhar için bkz. http://halisece.com/sosyal-meseleler/2975-zihar-ne-demektir-keffareti-nedir-nasil-odenir.html

- Şayet karısını “talâk”a (boşamaya) niyet etmiş ise, karısı boş olur. 

- Yemin etmeyi kastetmiş olursa, “îlâ” denilen yemin gerçekleşmiş olur ki, bunun keffâreti de sırasıyla, ya bir köle azâd etmek, ya on fakiri doyurmak yahut da bu ikisine gücü yetmez ise, üç gün peş peşe oruç tutmaktır. 

- Yukardakilerin hiçbiri değil de, bu sözlerle karısına olan saygı-sevgi ve bağlılığını ifade etmek istemiş ise, bunu dile getirmiş sayılır, herhangi bir şey gerekmez. [Bilmen, Ömer Nasuhi, Hukuk-ı İslamiyye ve Istılâhât-ı Fıkhiyye Kamusu, II, 331] 

Misâllerden anlaşılacağı üzere “şimdiden sonra, bundan böyle” gibi bir kayıt koymasa bile, boşamaya niyet ettiği takdirde bu ifadelerle talâk vâki olur, hanımı kendisinden boş olur. 

***

‘Dünya âhiret bacımsın’ sözüne gelince…

1- Erkek eğer,‘dünya âhiret bacımsın’sözünü söylerken; sadece karısını kendine haram kılmak için söyleyip, boşamaya niyet ve kastetmemiş ise, Hanefî mezhebine görebu söz ile ‘zıhar’ olmaz; ama böyle bir söz sarf etmekle mekruh / çirkin bir fiil işlemiş olur.

Şâfiî ve Mâlikîlere göre ise ‘zıhar’ olur. Zıhar sabit olunca; kadın kocasına haram olur. Erkek, keffâret verinceye kadar, karısına cinsî yakınlıkta veya cinsî temasa götürecek hareketlerde bulunamaz. Bu fiillerde bulunmak haram olur. Zıhar keffâreti yukarıda belirtildi.

2- Şayet erkek,‘dünya âhiret bacımsın’ sözünü söylerken, karısını boşamaya niyet etmiş ise,”bâin talak (boşama)”olmuş olur. Erkek bir defa boşamayı kastetmiş ise bir ‘bâin talak’;birden fazla boşamaya niyet etmiş ise, niyet ettiği sayı kadar talak vuku bulmuş olur. Bir defa boşamayı kastetmiş veya sayı hususunda niyeti yoksa, o vakit bir‘bâin talak’ olmuş olacağından, karı-koca birbirlerine haram olurlar.

Karı-kocadan her biri tekrar birleşmek istemeleri halinde; yeni bir nikâh ve yeni bir mehir lazımdır. Tekrar birleşmeleri durumunda kocanın iki boşama hakkı kalmış olur.

Ancak üç bâin talak olmuş ise, yeni bir nikâh ile de olsa evlenemezler.

Ayrıca unutmamak lazım; Hanefî mezhebinde, kızgın-öfkeli ve sarhoş iken yapılan boşamalar da sahihtir / geçerlidir.

3- Eğer bu sözü söylerken boşamaya niyet etmediyse nikâha bir zararı yoktur.

[Fetâvâ-yi Hindiyye, 3, 295, 2, 521; Zuhaylî, el-Fıkhı'l-İslâmîveedilletihî (Terc. İslam Fıkhı Ansiklopedisi) 9, 290-318; Cezîrî, Mezâhib-i Erbaa, c. 6; Celal Yıldırım, Kaynaklarıyla İslam Fıkhı, 2, 1192]

***

S o n u ç

Bilindiği üzere sarih talâk, maksadı açıkça yansıtır şekilde belli lafızlarla yapılan talaktır. Açık olduğu için niyete muhtaç değildir. Adamın ağzından çıktığı takdirde hüküm ifade eder, düşüncesi ne olursa olsun, niyete itibar edilmez. ‘Sen boşsun’, ‘seni boşadım’ gibi sözler sarihtir / açıktır.

Fakat kinâye lafızlarla talakın niyete ihtiyacı vardır. Çünkü kullanılan lafızların hem talakta hem de başka manalarda kullanılma ihtimali vardır.

Bunun için fukahanın hepsi, “kinâye lafızla söylenen talak, ancak niyet ile vâki olur, çünkü hangi manada kullanıldığı açık değildir”, demişlerdir.

• Önceki
• Sonraki