Selamün aleyküm hocam, tıbda ve diğer amaçlar için fareler ve diğer hayvanların deney kobay olarak kullanılması, laboratuvarda deney bittikten sonra eter ile bu fareleri öldürmek caiz midir? bu konuda bilgilendirebilirmisiniz? Rahime Betül Akkuş – İstanbul

*******

Ve aleyküm selam kardeşim;

Bilindiği gibi insanı en güzel sûrette yaratan Rabbimiz (c.c.), onu bütün mahlûkatın efendisi, yeryüzünde halifesi olarak dünyaya göndermiştir. Ayrıca insanı merkez bir nokta olarak kabul edersek, varlık âleminde olan herşey de onun emrinde, onun hizmetinde ve onun ihtiyaçlarını temin etmek için çalışmakta, çabalamakta, gayret sarf etmektedir.

Yine dünyada umumi bir yardımlaşma ve mahlûkatın birbirinin imdadına koşması gibi akıllara durgunluk veren bir düzen, en mükemmel şekilde işleyen bir nizam vardır. Cansızlar bitkilerin imdadına, bitkiler hayvanların yardımına, hayvanlar da insanların hizmetine verilmiştir.

Kâinatta yaşayan ve her halleriyle bizlerin ihtiyacını gören en küçük canlılardan file kadar binlerce tür teşkil eden hayvanlar, insan için çalışmaktadır. Onlardan çok farklı ve değişik şekillerde istifade etmekteyiz. Bu da bizlere Allah’ın bir ikramı ve ihsanıdır. Bu hususlar Kur’ân-ı Kerim’de şöyle ifade edilir:

“Kimine binesiniz, kimini de yiyesiniz diye sizin için o en’âmı (yumuşak başlı hayvanları) yaratan Allah'tır. Sizin için onlarda daha nice menfaatler vardır. Onların üzerinde gönüllerinizdeki bir arzuya erersiniz. Hem onlar üzerinde, hem de gemiler üzerinde taşınırsınız.” [Mü’min suresi, 79-80]

“Hayvanları da O yarattı. Onlarda sizi ısıtacak şeyler ve birçok faydalar vardır. Ve siz onlardan bir kısmını da yersiniz. O hayvanları, akşam vakti getirirken ve sabahleyin salarken, onlarda sizin için bir güzellik ve zevk vardır.” [Nahl suresi, 5-6]

Bu durumda, hayvanların bir kısmının etinden, derisinden, sütünden, yününden, bir kısmının da gücünden faydalanmamız ne kadar hakkımız ise, onları yemek için kesmek, ağırlıklarımızı taşıması için yük vurmak ne kadar normalse, bir kısmını da yine insanların sağlığı ve hastalıklarının tedavisi için kullanmak da o nisbette tabiî ve yerindedir.

Zaten onların yaratılış hikmetlerinden birisi de çeşitli şekilde onlardan faydalanmak değil midir? Birtakım hastalıkların tedavisinde denenmek istenen ilâçların başlangıçta fare, hintdomuzu^[*], tavşan gibi hayvanlar üzerinde tecrübe edilmesi ilk anda o hayvana bir eziyet gibi görülse de, neticede insanların hayatına hizmet olduğundan garip karşılanmamalı. Eğer o ilâç, hayvana acınır da, bir insan üzerinde denenir ve o ilâcın aksi tesir göstermesiyle o insanın hayatına mal olursa, onun ölmesi, hayvanın telef olmasından daha mı hafiftir?

Şüphesiz, bir insanın şifa bulması için bir hayvanın kesilmesi ve tedavide kullanılması caiz ve hayatın idamesi için uygundur.

Deneyden sonra farelerin öldürülmesine gelince.. Malumunuz fareler haşerat cinsindendir. Deneyden sonra dışarı salınırsa, insanlara zarar vereceği düşünülerek öldürülebilir, caizdir. Ama yakmamak ve suda boğmamak kayıt ve şartıyla tabii... Mümkünse acı çekmeden ya da en az acı çekerek sür’atli bir şekilde, hayvanı zillete düşürmeden öldürülmesine dinimizde izin verilmiştir.

Tıbbi bir deney olarak kullanılacak hayvanlarda, şu hususlara dikkat edilmesi gerekir:

1. Materyali değiştirme (Replacement): Eğer mümkünse, hayvan yerine, aynı güvenirlikte sonuçlar verecek başka materyal ya da modeller üzerinde çalışmak.

2. Sayıyı azaltma (Reduction): İstatistik hesabı etkilemeyecek en az sayıda hayvan üzerinde çalışmak.

3. Uygun şartları sağlama (Refinement): Deneylerde, hayvanlarda en az rahatsızlığa yol açacak şekilde davranmak.

4. Bu hayvanlarda yapılacak deneylerin, zevk ve süs için değil, insan hayatına hizmet esas alınmalıdır.

Hâsılı, hayvan deney çalışmalarında ‘etik’ ve sertifikasyon kurallarına mutlaka uyulmalıdır.

 

Dipnot

^[*] Guineapig: Kemirgen / Hind Domuzu denilen bir hayvandır. Temizdir dışkı yemez tavşana çok benzer ancak kulakları kısadır. Adı, Guinea Pig olmasına rağmen domuz ile bir akrabalığı yoktur. Bir diğer adı da Cavia'dır. Kobay olarak kullanılır. Bu hayvanın üretiminin, ticaretinin yapılması veya zor durumda kalmadığımız halde etinin tüketilmesi caizdir? Bu hayvan ot, saman ve yeşillik ile besleniyor. Eskiden Güney Amerika'da etini yemek üzere evcilleştirilmiş... Adına Hind Domuzu dense de, domuzla bir akrabalığı yoktur. Kısacası bu hayvanı kobay olarak kullanmak veya etini yemek üzere edinmek, beslemek ve ticaretini yapmakta beis yoktur.

• Önceki
• Sonraki