Çerkes Hasan'ın intikamı...
İsame06 tarafından yazıldı.
Selamün aleyküm Hocam. Cerkes Hasan, Abdulaziz Han'ın ittihaçılardan (Hüseyin Avni Pasa ve diğerleri) intikamini alması şer'an caiz miydi? Okudugum kadariyla Cerkes Hasan bir halk kahramani, Abdülhamit Han hazretleri sonradan ona güzel bir mezar yaptiriyor.
*******
Çerkes Hasan Bey merhum; Abdülazîz Han’ın (rahmetullahi aleyh) katlinde mühim rol oynayan ihtilâlci Hüseyin Avni Paşa’yı öldürüp, Padişah'ın intikamını alan bir Osmanlı subayıdır.
1850 yılında İstanbul/Silivri ilçesinde doğdu. Vefatı: 1876.
Babası İsmail Bey, Kafkasya'dan göç etmiş bir Çerkes beyiydi.
Padişah Abdülaziz'in Han’ın (rahmetullahi aleyh) kayınbiraderidir.
15 Haziran 1876 günü bir Osmanlı hükümet toplantısını basarak 5 devlet adamı kılıklı eşkıyayı öldürmüş, 10 kişiyi de yaralamış, sonrasında ise yakalanıp idam edilmiştir.
Çerkes Hasan Bey 1864 yılında Bahriye İdadisine, sonra da Harbiye bölümüne girdi. Ablası Neşerek (Nesrin) Kadınefendi'nin padişah Abdülaziz'le evlenmesiyle padişahın kayınbiraderi oldu. Abdülaziz'in Han’ın büyük oğlu veliaht Yusuf İzzeddin Efendi'nin yâverliğine getirildi.
***
Çerkes Hasan Olayı
Sultan Abdülaziz'in 30 Mayıs 1876'da askerî darbe ile tahttan indirilmesi ve darbeciler tarafından intihar süsü verilerek şehit edilmesi üzerine, Çerkes Hasan'ın ablası Neşerek Hanımefendi de 11 Haziran 1876'da vefat etti. Bu olaylardan Abdülaziz Han’ı tahttan indiren devlet görevlilerini sorumlu tutan Çerkes Hasan Bey –ki gerçekte de öyledir–, 15 Haziran 1876 günü Midhat Paşa'nın konağına giderek hükümet toplantısını bastı…
Başta, “Kinim dînimdir” diyen Serasker (Genel Kurmay Başkanı) Hüseyin Avni Paşa'yı ve Hariciye Nazırı Mehmed Raşid Paşa’yı öldürdü. Midhat ve Ahmed Paşaları da öldürmek için kovaladı. Çerkes Hasan Bey yakalanana kadar 5 kişi ölü yatıyordu.
Kısa süren bir duruşma sonucu idama mahkûm edildi ve Edirnekapı Mezarlığında defnedildi.
Bu olay üzerine zaten ruhî bir bunalımda olan padişah V. Murat'ın durumu daha da kötüleşti. Tahttan indirilerek yerine II. Abdülhamid Han Cennet mekân hazretleri geçirildi.
***
Evet, Çerkes Hasan sizin de belirttiğiniz gibi gerçekten bir kahraman… İhtilâcilerden sadece kayınbiraderi Sultan Abdülaziz’in değil, adeta devletin intikamını almış bir yiğit. Tam bir cesaret örneği… Neden caiz olmasın ki… Hukuku-adaleti çiğnemiş, devletin başını al aşağı etmiş bir eşkıyayı haklamak. O vahim tablo karşısında bundan daha büyük, daha önemli bir hizmet olabilir mi? Düşünsene; tek başına, devlete baş kaldırmış, Halife-i Müslimîn’i katlen şehit etmiş eşkıyanın karşısına dikilmiş... Onları haklamış bir bahadır. Keşke ondan sonraki ihtilallerde de böylesine kahramanlar ortaya çıkabilseydi… Belki de düne kadar yaşadığımız darbelerin önü kesilmiş olurdu. Öyle değil mi?
***
Çerkes Hasan merhum, yakalandıktan sonra şimdiki İstanbul Üniversitesi’nin merkez binasının yanındaki Süleymâniye Kışlasına götürüldü. Yaralarını tedavi ettirmeyen Hasan Bey, kısa süren duruşmadan sonra, askerlikten ihraç edilerek îdâma mahkûm edildi. Sorgusu sırasında;
“Nefsim için bu işi yapmadım, millet için yaptım. Gayem; bundan sonra kimse pâdişâh hal’etmek falan gibi şeylere cesaret edemesin” demiştir.
Ertesi gün Bâyezîd meydanında –yukarıda da ifade ettiğimiz üzere– îdâm edildi. Hüseyin Avni Paşa’nın ölümü halk arasında sevinçle karşılandı. Çerkes Hasan’a ise o nisbetle acı duyuldu ve gönüllerde millî kahraman olarak yerleşti…
Senâî, Nâim, Hilmi efendiler, Müşir Eşref Paşa gibi şâirler, Çerkes Hasan Bey hakkında mersiyeler yazarak kahramanlık ve cesaretini terennüm ettiler…
Eşref Paşa mersiyesinin bir bölümünde aynen şöyler der:
Rabb-i izzet Cennet etsin kabrini Çerkes Hasan
Kâmet-i Avnîye ol esnada biçmişdi kefen.
Edirnekapı’ya defnedilen Çerkes Hasan’ın mezar taşını bir rivayete göre Pertevniyâl Sultan, bir rivâyete göre de İkinci Abdülhamîd Han (rahmetullahi aleyhim ecmain) yaptırmıştır. Etrafı demir parmaklıkla çevrili mezarının büyük taşında;
“Ümerâ ve guzât-ı çerâkiseden İsmâil Bey’in oğlu olup, harb okulunu bitirip, kıdemli yüzbaşı rütbesinde iken genç yaşında velînîmeti uğrunda fedâ-yı cân eden Çerkes Hasan Bey’in kabridir” yazısı yer almaktadır.