Hüdâ ve Hudâ isimleri

Merhabalar. Hüda ismi bir çocuğa verilebilir mi? Ayrıca Hüda isminin Kur'an harfleriyle yazılışı nasıldır? Bir de Farsça yazılışı varmış sanırım. Hangisine itibar edilmeli? Kamil

*******

Merhabalar…

1) “Hüdâ” lafzı (sonu çekerek), yani he-dal-ye maddelerinden müteşekkil Arapça bir isimdir ve doğru yol gösterme manasınadır. Kur’an-ı Kerim’e de sıfat olmuştur: “İşte o kitap (Kur’an), bunda şüphe yok, ‘hüden li’l-müttakîn’ müttakiler için hidayettir (doğru yolun ta kendisidir).” [Bakara suresi, 2]

Aynı mastardan muştak (türemiş) olan “el-Hâdî (hidâyet eden, doğru yolu gösteren)” ismi ise, Cenab-ı Hakk’ın 99 Esmâ-i Hüsnâsı’ndan biridir. Meselâ Âşık Halil bir mısra’ında şöyle der:

“Mevlâ’mın bir ismi Hâdî / Zikredene olur dâdı”

Eğer çocuğunuzun bu yönde bir insan olmasını arzu ve ümit ediyorsanız, o niyetle bu ismi koymanızda belki şer’an bir mahzur olmayabilir. Nitekim Rasûlullah Efendimiz'in (s.a.v.) isim değiştirme uygulamalarından biri de, Şi'bu'd-Dalâlet'i (sapıklık mahallesi ya da geçidi) isimini Şi'bu'l-Hüdâ (Hidâyet mahallesi / geçidi) olarak değiştirrmesidir. [Bkz. Buhari, Sahih, Edeb 107–108; Ebu Davud, Sünen, Edeb 70, Hadis no: 4956]

Ancak ikinci maddede ele alacağımız Farsçadaki ilah manasına olan “Hudâ” kelimesiyle karıştırılması kuvvetle muhtemeldir. Dolayısiyle çocuğa isim olarak verilmemesi, kullanılmaması daha muvafık ve münasip olur.

İllâ da hidâyet kökenli bir isim vermek istiyorsanız çocuğa, “Abdülhâdî” olabilir. Hidayet eden Allah’ın kulu manasında… Ve de güzel olur.

2) “Hudâ”, yani hı-dal ve elif harfleriyle yazılıp gene sonu uzun okunan kelime ki, biraz önce de işaret ettiğimiz gibi Farsçadır ve “ilah-tanrı” anlamlamında kullanılır, sahip-mâlik manalarında “Allah” demektir. Osmanlıcamızda kullanılışı yaygındır. Mesela Âşık Mehmed’in şiirlerinden bir mısra’ şöyledir:

“Hudâ-yı lem-yezel haksız iş yapmaz” [Lem-yezel: Zevâl bulmaz, yok olmaz, dâimî olan manasınadır ki, Allah demek oluyor.]

Dolayısiyle Hudâ kelimesini çocuklarımıza isim olarak vermekten şiddetle kaçınmamız gerekir.