s.a. hocam, taharetlenme konusunda kullanılan bazı terimler var, mesela İstinca, İstibrâ ve İstinka, bunları açıklayabilir misiniz? Allaha emanet olun.. (İsim mahfuz)

*******

İstinca; büyük abdest bozduktan sonra necaseti / pisliği temizleyip gidermektir. Buna dilimizde, sizin de sorunuzda ifade ettiğiniz gibi taharetlenmek denir.

İstincadan âciz olan / bunu yapamayacak durumda bulunan hastanın yakını, yani eşi-nikâhlısı veya cariyesi bulunmazsa -ki zamanımızda zaten cariye yoktur-, istinca etmek ondan sâkıt olur, istinca etmesi gerekmez, o durumdan sorumlu olmaz. Zira kişinin avret yerine dokunmak / dokunabilmek ancak bunlara helâl olur, başkalarına yardım etmeleri caiz değildir.

İstibra, küçük abdesti bozduktan sonra idrarın çıktığı yerden sidik damlalarını, idrarın eserini tamamen gidermektir. Bu da küçük su döküldükten sonra olur ve erkeklere mahsustur.

Bir başka ifadeyle istibra; halkın gözleri önünde olmamak üzere, yürümek, öksürmek yahut sol tarafına eğilmek, vb. suretlerle idrar eserini iyice gidermek demektir.

Erkeklerin, idrarını yaptıktan sonra, idrarın kesildiğine dair kalpleri mutmain olmadıkça, abdeste başlamaları caiz olmaz. Zira idrar sızıntısının meydana gelmesi, yahut damlaması abdestin sıhhatine mânidir, abdest alınmamış sayılır.

İstinka, büyük abdestten sonra yaptığımız istincâ uygulamasında mübalâğa etmek (ileriye gitmek, aşırı şekilde yapmak) ve temizliğe son derece hassâsiyet (dikkat/özen) göstermektir. Kısacası, pisliğin eseri kalmayıncak şekilde temizlenmektir.

İstinca, su ile olduğu gibi -mecburi / zorunlu hallerde- ufak taşlar ile de yapılabilir. Yine evvelâ taş ve sonra su kullanarak, ikisini birleştirerek de olur. Bugünkü şartlarda, önce tuvalet kâğıdıyla silip sonra su ile yıkamak… İstincanın en üstün şekli budur.

İstincada taş yerine kemik, tezek, kömür, bez, tuvalet kâğıdı dışındaki kâğıtlarlar ve pamuk kullanılması mekruhtur.

Tuvalete sol ayakla girilir ve girmezden önce de şu dua okunur:

"Eûzü billâhi mine'l-hubsi ve'l-habâis".

Meali: "Maddî-manevi pisliklerden (kötü cinlerin erkek ve dişilerinin şerlerinden) Allah'a sığınırım" demektir.

Tuvaletten sağ ayakla çıkılır.Çıkınca da şu dua okunur: "Elhamdü lillâhilezî ezhebe anni'l-ezâ ve âfânî min zâlik".

Meali:"Bana ezadan-cefadan-sıkıntıdan-ıztıraptan âfiyet veren (bunlardan beni kurtaran) ve bizden bunu gideren Allah'a hamd olsun" demektir.

Lavaboda eller, bilhassa sol elin orta parmağı iyice ovularak sabunla güzelce yıkanır. Takriben 20-25 saniye…

İstinca yaparken sol el kullanılmalı, sağ el kesinlikle kullanılmamalıdır. Zira Ebu Katade (r.a.) Sevgili Peygamberimizdin (s.a.v.) şöyle buyurduğunu rivâyet eder: "Sizden biri helaya girdiği zaman tenasüm uzvunu sağ eliyle tutmasın (taharetini sol eliyle yapsın)." [Buharî, Sahih, Vudû', 18; Ebû Dâvûd, Sünen, Taharet,18]

Ancak sol el kesilmiş veya yaralı ise sağ elle; her ikisi de yaralı, kesilmiş ya da çolaksa, bu durumda istincasını hanımı veya cariyesi yapar. Bunlar da yoksa bu özürlü şahıstan istinca düşer. Bu kimse istinca yapmaz.

Tuvalette Kıble’ye karşı, yahut Kıble’ye arka vererek bulunmak… Tuvalet harici açık bir alanda ise, güneşe, aya ve rüzgârlı tarafa durmak/yönelmek mekruhtur. Akıyor dahi olsa suyun içine, kuyu, dere, ırmak ve havuz yakınına, oturacak gölgelik yerlere, kovuklara ve yol üzerine, ağaç altına küçük veya büyük su dökmek mekruhtur. Ayrıca özrü olmadıkça ayakta idrar yapmak da kerih görülmüştür. [Daha geniş bilgi için fıkıh kitaplarının Taharet-Temizlik bahislerine müracaat edilebilir… Bâhusus Cezîrî'nin (rh.) “Mezâhib-i Erbaa”sına...]

Ayrıca bkz. http://halisece.com/sorulara-cevaplar/1063-istibra-kagit-veya-pamuk.html

• Önceki
• Sonraki