Günlük Kur’an okuma miktarı ve hatim süresi
Halis ECE tarafından yazıldı.Kur'an-ı Kerim’den günde ne kadar okunması tavsiye edilmiştir?
Soru: İsmi mahfuz bir okuyucu tarafından sorulmuştur. Kategori: Soru - Cevap
*******
Selamün aleyküm.
Dilerseniz sorunuzun cevabını öncelikle Huccetü’l-İslâm İmam Gazalî hazretlerinden alalım, ondan dinleyelim. Sonra da gerekirse ilave bazı açıklamalar da nakletmeye çalışırız. O mübarek zat İhyâu Ulûmiddîn adlı muhallet eserinde şunları söylüyor:
Rasûlullah Efendimiz (s.a.v.), Abdullah b. Ömer’e (r.anhuma) haftada bir hatim yapmasını tavsiye buyurmuşlardır. Ayrıca Hz. Osman, Hz. Zeyd b. Sâbit, Hz. İbn Mes’ud, Hz. Ubey b. Ka’b (r.anhum) gibi bazı sahabenin de hafta bir defa Kur’an-ı Hakîm’i hatm ettikleri bilgisi de mevcuttur.
Hâsılı hatim usûlünde dört derece vardır:
1. Yirmidört saatte bir hatim. Âlimlerin çoğunluğu bunu mekruh kabul etmiştir.
2. Günde bir cüz okumak suretiyle ayda bir hatim. Bu da çok azdır.
Bunların arasında mûtedil / orta iki derece vardır. Onlar da;
3. Haftada bir defa hatim.
4. Haftada iki defa hatim yapmaktır.
Haftada iki kere hatmederse, bunun en güzel tertibi;
Gecenin ilk vakti ile gündüzün ilk vaktini hatim ile karşılaması için, hatmin birini pazartesi gecesi akşam namazında veya namazı müteâkip… Diğerini de Cuma günü sabah namazında veya namazı müteâkip tamamlamalıdır. Böyle yapmakla hem gece, hem de gündüz meleklerinin kendisi için istiğfar etmesi temin edilmiş olur.
***
Kur’an-ı Kerim’i okumanın miktarını tayindeki tafsilat / açıklamalar şöyledir:
a) Kişi, eğer amel yolunu tercih etmiş âbidlerden ise, haftada iki hatim yapmalıdır.
b) Şayet kalbini / letâifini çalıştırıyor, tefekkür ile uğraşıyor veya ilim yaymakla meşgul bulunuyorsa, haftada bir hatim kifâyet eder / yeterlidir.
c) Yok eğer Kur’an-ı Kerim’in mânâları üzerinde düşünüyorsa, fazla tekrara ihtiyacı olduğundan ayda bir hatim kifâyet eder.
***
Kur’an-ı Kerim’in cüzlere ayrılarak okunması
Haftada bir defa hatmedecek olan kimse, Kur’an-ı Kerim’i yedi cüz’e bölmelidir. Sahâbe-i kirâm (r.anhum) böyle yaparlardı.
Rivayet olunduğuna göre, Hz. Osman (r.a.);
- Cuma gecesi başlar ve Baqara’dan Mâide’ye kadar okurdu.
- Cumartesi En’âm’dan Hûd suresine,
- Pazar gecesi de Yûsuf’tan Meryem’e,
- Pazartesi gecesi Tâhâ’dan Tâ Sîn Mîm’e,
- Salı gecesi Ankebût’tan Sâd’a,
- Çarşamba gecesi Tenzîl’den (Zümer sûresinden) Rahmân’a kadar okur ve…
- Perşembe gecesi de hatmini bitirirdi.
İbn Mes’ûd’un (r.a.) da ayrı bir tertibi vardı.
Denildi ki; Kur’an-ı Mecîd’in yedi cüz’ü (hizbi / bölümü) vardır:
-Birinci hizb üç sûre,
-İkinci hizb beş sûre,
-Üçüncü hizb yedi sûre,
-Dördüncü hizb dokuz sûre,
-Beşinci hizb onbir sûre,
-Altıncı hizb onüç sûre,
-Yedinci hizb de Qâf sûresinden sonuna kadardır.
İşte sahâbe-i kirâm (r.anhum), Kur’an-ı Kerim’i böyle yediye bölerek okurlardı. Bu hususta Rasûl-i Zîşân Efendimizden (s.a.v.) de rivayetler vardır. Bu tertiplerin gayrisi sonradan ihdâs edilmiştir. [Bkz. İmam Gazali, İhyâu Ulûliddîn Arapça metin, 1, 285, Terc. Bedir Yayınevi, 1, 782]
***
Allah kelâmı olan Kur’ân-ı Kerîm’in Müslümanlar nezdindeki büyük değeri ve onun okunmasıyla ilgili emir ve teşvikler sebebiyledir ki, ashâb-ı kirâm ve onları takip eden nesiller Kur’an okumayı, onunla meşgul olmayı daima ön planda tutmuşlardır. Rasûl-i Ekrem (s.a.v.) ayrıca, Kur’an’ı tertip üzere okuyarak hatim indirmeyi Allah’ın en çok sevdiği işlerden biri olarak tarif ve tavsif buyurmuşlardır. [Bkz. Dârimî, Sünen, Fezâilü’l-Kur’an, 33; Tirmizî, Sünen, Kırâât, 13]
Âlemlere Rahmet Efendimiz (s.a.v.), Kur’an okuyup onunla amel edenlerin gıpta edilecek kimseler olduğunu, okunan Kur’an’ın her harfine karşılık on sevap verileceğini, okuyanlar için Kur’an’ın dünyada huzur kaynağı, âhirette de şefaatçi olacağını bildirmiştir. [Buhârî, Sahih, Fezâilü’l-Kur'ân, 17, 20; Müslim, Sahih, Salâtü’l-Müsâfirîn, 243, 266, 268; Tirmizî, Sünen, Kırâât, 12; Ebû Dâvûd, Sünen, Vitir, 14]
Rasûl-i Ekrem Efendimiz (s.a.v.) ile Cebrâil-i Emîn’in (a.s.), her yılın ramazan ayında o zamana kadar nâzil olan âyet ve sûreleri birbirlerine okuyarak mukabele ettikleri ve bir anlamda hatim indirdikleri bilinmektedir. [Buhârî, Sahih, Fezâilü’l-Kurân, 7]
***
S o n u ç
Yukarıda Kur’an-ı Kerim hatminin âdâp ve usûliyle alakalı bilgiler vermeye çalıştık. Yapabilenler bunlara uymaya gayret ederler, ecrine-mükâfatına elbette nail olurlar. Ancak umumi manada efrâd-ı ümmet için hatim indirmenin belli bir zamanı ve süresi yoktur. Nitekim Rasûlullah Efendimizin (s.a.v.) bilhassa geceleri çokça Kur’an okuduğu bilinmekteyse de nasıl bir tertiple okuduğuna ve eğer o ana kadar nâzil olan bütün âyetleri okuyor idiyse bunu ne kadar bir zaman içinde yaptığına dair kesin bilgi bulunmamaktadır. Lakin, “Üç günden daha az bir zamanda Kur’an’ı hatmeden kişi ne okuduğunu anlamamıştır” buyurduğu da açıktır. [İbn Mâce, Sünen, İqāme, 178: Ebû Dâvûd, Sünen, Qırâat, 1]
Hz. Âişe (r.anha) validemiz de bunu tey’yid ederek Fahr-i Kâinat Efendimizin (s.a.v.) üç günden az bir sürede Kur’an’ı hatmetmediğini söylemiştir. [İbn Sa‘d, Tabakat, I, 376; Münâvî, Feyzu’l-Kadîr, V, 188]
Ashab-ı kirâm içinde haftada veya üç günde bir hatim indirenler olduğu gibi, bazılarının bundan daha az veya daha çok bir süre içinde bu işi gerçekleştirdikleri rivayet edilmiştir. Sahâbîler, her gün için okuyacakları kadar Kur’an’ı hiziblere (bölümlere) ayırır ve her gün bu bölümlerden birini okurlardı. [İbn Mâce, Sünen, İkāme, 178; Ebû Dâvûd, Sünen, Salât, 329] Rasûlullah Efendimizin(s.a.v.) de böyle bir tatbikatı/uygulamayı tasvip edip tasdik buyurdukları anlaşılmaktadır. [Müslim, Sahih, Salâtü’l-Müsâfirîn, 142]
Bütün bu bilgiler, filasıl hatim indirmede belli bir sürenin tayin edilmediğini, herkesin kendi durumuna göre hareket edebileceğini göstermektedir. Esasen ezberleme maksadı dışında Kur’an okumanın gayesi önce onu anlamak, sonra da anladığıyla amel etmektir. Resûl-i Ekrem’in (s.a.v.), Kur’an-ı Kerim’i teennî ve tertîl ile (ağır-ağır) geniş zaman içinde okumayı tavsiye etmesinin sebebi de bu olmalıdır. [Tirmizî, Sünen, Kırâât, 11]
Ayrıca lütfen aşağıdaki linklere de bkz.
http://www.halisece.com/islami-makaleler/72-ihlas-suresinin-fazileti.html