Tahiyyatı okurken şehadet parmağını kaldırmak
Halis ECE tarafından yazıldı.Tahiyyatı okurken şehadet parmağını kaldırmak tam şartlarına uygun yapılamazsa tehlikeli midir? Esma Gülcan Aydoğan - İsviçre
*******
Tehlikesi şudur: ‘Lâ İlâhe (hiçbir ilah cinsi yoktur)’diye menfî edatını söylerken, işaret parmağı kaldırılarak bu teyid ediliyor. ‘İllallah (ancak Allah vardır)’ müsbet edatını söylerken de, isbat ve tasdik için parmağın indirilmesi gerekiyor. İndirilmez de parmak dikili tutulmağa devam edilirse, bunun muvafık ve münasip olmayacağı açıktır. Kasıt olmadığından, belki inkâr manası düşünülmeyebilir. Ama âşikâr olan bir şey var, o da bunun uygun olmayacağıdır.
Ömer Nasuhi Bilmen merhum Büyük İslâm İlmihali’nde Namazın Sünnetleri’ni açıklarken 15’inci maddede şunları söyler:
“Ka’delerdeki Teşehhüdlerde ‘Lâ İlâhe’ denirken, sağ elin şehadet parmağı kaldırılıp ‘İllallah’ denirken indirilmesi sünnettir. Bunu yaparken baş parmak ile orta parmak halka edilip diğer iki parmak bükülmelidir. Birçok kimseler bu sünneti gereği üzere yapamayacaklarından dolayı, bunun terk edilmesini uygun görenler vardır.” [A.g.e., Bilmen Yayınevi, İstanbul, 1966, s. 136]
Hicrî ikinci bin yılın müceddidi İmam-ı Rabbani Ahmed Farukî es-Serhendî (k.s.) hazretleri bir mektuplarında bu meseleyi enine-boyuna-derinlemesine ele almış ve en kat’i, en doğru, en uygun hükmü ortaya koymuş ve buyurmuşlardır ki: “Tahiyyat’ı okurken teşehhüdde başlayıp ‘Eşhedü en lâ ilâhe illallah’a ulaştığında parmakla işaret etmenin haramlığı muteber rivayetlerle sabittir. Mekruh olduğunu bildiren ve ondan nehyeden / onu yasaklayan fetvalar da vardır…. Bizim gibi mukallid Müslümanların, hadislerin gereğince amel ederek teşehhüd esnasında parmak kaldırmaya cür’et etmeleri, müctehid âlimlerin birçok fetvasıyla haram kılınmış veya mekruh görülmüş ya da yasaklanmış bir işi işlemeleri caiz değildir….” [Daha geniş bilgi için bkz. http://www.halisece.com/sorulara-cevaplar/769-tesehhudde-parmak-paldirmak.html]
***
N e t i c e
“Müridin fıkhı mürşidinin amelidir” fehvasınca, son olarak bu mesele hakkında, Hz. Üstâzımız Süleyman Hilmi Tunahan Efendi (k.s.) hazretlerinin tavsiyelerini hâvi bir anekdotu aynen paylaşmak isterim. Şöyle:
“…Şâfiîler diğer fetvayı [Teşehhüdde şahadet parmağının kaldırılıp indirilmesi hükmünü] alırlar… Onun için onlara dalaşmamak gerekir.
İkincisi, Hanefîlerden de bilerek ve dikkatlice yapanlar olursa, ses çıkarılmaz.
Ancak, Hz Üstazımız da, ‘ara sıra yapılması iyi olur’, buyurmuştur...
Şahsen ben haftada bir veya iki defa yaparım..
[Fakat], câhilane yapılmasından ise, hiç yapılmaması daha evlâdır..
Mânâ ilmine vâkıf olmayan [okuduklarının manasına anlamayan] avamın / halkın yapmaması gerekir. Ama şuurlu bir şekilde yapabilecek kişilere de ‘hepten terk et’, denilmez. 'Ara sıra yapılması iyi olur', denilmesi gerekir...
Yıllardır bu işi yapanlara dikkat ederim. Dosdoğru yapanı, hemen hemen görmedim.. Ancak bazı ilim sahibi kişilerden düzgün yapan bir kaç kişi müşahede etmişimdir.
Netice olarak, ham sofuluk taslayanların dışında bunda ısrar eden yoktur...
Ellerini kıyamda nasıl bağlayacağını ve yine kıyamda ayaklarını birbirine ne miktar yaklaşık tutacağını [Hanefîlerde 4 parmak miktarı, Şâfiîlerde ise 1 karış] bilmeyen ve ayaklarını 50 santim açanlardan da, böyle bir meselede titiz ve riayetkâr davranmaları beklenemez haliyle...
Her şeyi hakkıyla yapanların, ara sıra bu parmak kaldırma sünnetine de haftada bir iki defa ve bilhassa kendi kendine ve yalnız olduğu hallerde riayet etmesi / yapması, yerinde olur..."