"Gıybet"
Halis ECE tarafından yazıldı.Es-Selamu Aleykum Hocam..
"Gıybet edene SUS diyene 100 Şehit sevabı verilir." sahih hadis midir?
*******
Ve aleykümü’s-Selâm.
Araştırmalarımız esnasında böyle bir rivayete rastlayamadık. Fakat gıybetin kötülüğü malum. Nitekim Rasûlullah Efendimiz (s.a.v.) bu son derece çirkin huyla ilgili bir hadis-i şeriflerinde şöyle buyurmuşlardır:
“Kim bir mümini bir gıybet edene karşı himaye ederse (korursa), Allah da onun için kıyamet günü, etini Cehennem ateşinden koruyacak bir melek gönderir. Kim de bir Müslüman’a, onun kötülenmesini dileyerek bir iftira atarsa, Allah (c.c.) onu kıyamet günü Cehennem köprülerinden birinin üstünde, söylediği (iftira)nin (kirleri) çıkıncaya (o günahları paklanıp temizleninceye)kadar hapseder.” [Ebû Dâvûd, Sünen, Edeb, 41]
Hadîs-i şeriften anlaşılacağı üzere, yanımızda bir mü’min’in gıybeti yapıldığı zaman sessiz kalmayıp onu müdafaa etmeliyiz. Mü’minin himayesinden maksat onun haysiyetini-şerefini, ırzını-namusunu korumaktır. Bu da lehinde konuşmak veya en azından aleyhinde konuşulup gıybet edilmesine meydan vermemekle olur. Yine gıybet eden Müslüman kardeşimizi gıybet etmekten men etmek de, elbette ki Müslüman’ı himaye etmek manasına girer.
Gıybet, bir kimsenin arkasından, duyduğu takdirde hoşlanmayacağı sözler söylemek, kusurlarından söz etmek anlamına gelen ahlâkla ilgili bir tabirdir.
Kur'ân-ı Kerîm'de “Ey iman edenler! Zannın çoğundan kaçının. Çünkü zannın bir kısmı günahtır. Birbirinizin kusurunu araştırmayın. Biriniz diğerinizi arkasından çekiştirmesin. Biriniz, ölmüş kardeşinin etini yemekten hoşlanır mı? İşte bundan tiksindiniz. O halde Allah'tan korkun. Şüphesiz Allah, tevbeyi çok kabul edendir, çok rahmet edicidir.” [Hucurât suresi, 12] buyurularak gıybet etme ölü eti yemeye benzetilmiştir.
Gıybet, bir sevgisizlik ve saygısızlık ifadesidir… İsteyerek veya istemeyerek Müslümanların cemiyet içindeki saygınlığını ortadan kaldırmaya sebeptir. ..Onun izzet-şeref ve onurunu lekelemeye yol açan sosyal bir suçtur. Gıybet eden kişinin, ahlâkî seviyesinin düşüklüğünü… İnsanların kusurunu yüzlerine söyleme cesareti taşımadığını… Yani korkaklığını, iki yüzlülüğünü gösteren çok çirkin bir tutumdur.
Bu sebeple bütün İslâm âlim ve mutasavvıfları, gıybetin bir hastalık olduğunu kabul etmişlerdir. [Bkz. Gazalî, İhyâu Ulûmiddîn, 3, 127-130]
Velhâsıl, gıybet etmek gibi gıybeti dinlemek de haramdır! Gıybet edeni susturmak ve bu suretle bir gıybeti edilen Müslümanın izzet ve haysiyetini, onurunu korumak ahlâkî bir vazifedir.
Gıybete engel olmazsak, bizimle konuşurken gıybet yapanla suç ortağı oluruz. Çünkü gıybetin devam edebilmesi, bizim en azından dinliyor görüntüsü vermemize-verebilmemize bağlıdır. Başkalarının gıybetine bilinçli kulak misafiri olan da gıybetin suç ortağıdır. Bu itibarla yapmamazı gerekenleri şöyle özetleyebiliriz:
“Kim ki yanında Müslüman kardeşinin gıybeti yapıldığı halde, gücü yeterken ona yardım etmezse, Allah onu dünya ve ahirette zelil kılar” [Süyûtî, Câmiu’s-Sağîr, Hadis no: 8489] hadis-i şerifini hatırlamak olmalıdır.
Bu hadis, sadece bizimle konuşanın yaptığı gıybeti değil; çevremizde, radyoda, televizyonda ve sairede yapılırken dinlediğimiz gıybetleri de şumûlüne almakta/kapsamaktadır.
Yanımızda gıybet yapılırken, kendimizi gıybeti yapılan kişinin yerine koymalı, bizden gıyabımızda bu şekilde söz edildiğinde rahatsız olup olmayacağımızı sormalıyız. Haysiyeti zedelenen kişinin üzülmesi gerekiyorsa üzülmeli, hakkını savunması gerekiyorsa savunmalıyız. Kalbimizde derin bir rahatsızlık oluşmalı, gıybeti dinlemeye tahammül edemez hâle gelmeliyiz. Gıybeti yapılan kişi şayet dostumuzsa, mutlaka sözel olarak müdahale etmeli, onun haysiyetini/onurunu savunmalı ve gıybet edeni uyarmalıyız.
Şayet susturamayacaksak ya da susturmanın bize zararı büyük olacaksa, “rahatsızlığımızı hissettirerek” oradan hemen uzaklaşmalıyız. Kitle iletişim araçlarında yapılıyorsa, hemen kapatmalıyız.
Bunları yapamıyorsak, dinlememeye çalışmalıyız. Dahası, gıybeti dinlediğimiz için Allah’tan af dilemeli, gıybeti yapılan kişiye dua etmeli ve duyduklarımızın tesirinde kalarak sûizan etmemeye gayret göstermeliyiz.
Diğer taraftan;
- Yapılan gıybet ve dedikoduları kabul etmemek…
- Hakkında konuşulan kişinin söylendiği şekilde olduğu zannına kapılmamak…
- Söylenilen sözleri araştırmamak…
- Gıybet eden kişiye nasihat etmek…
- Gıybet eden kişinin bu özelliğini başkalarına aktarmamak da her Müslümanda bulunması gereken ahlâki özelliklerdendir.