Selamda sol el kullanmak

Birisi selam verirken sağ el dolu ise sol eli uzatmakta sakınca varmı ? dinimizde sağ el kullanılır diye hüküm varmı ?

*******

Ve aleyküm selam.

“Selamda sol el kullanmak”tan kastınız, herhalde “sol elle musâfaha yapılabilir mi” olacak…

Sol elin neye yaradığını, nerelerde kullanıldığını bilirsiniz. O bakımdan öncelikle belirtmekte fayda mülahaza ediyorum; böyle bir sorunun, tek kelimeyle “abes” olacağı kanaatindeyim! Öyle ya; sağ elin doluysa, sol eline al ondaki eşyayı ve sağ elinle musâfaha et. Ya da müsait bir yere bırak sağ elindekini ve her iki elinle musafaha et kardeşinle… Ama sağ elinde bir engel varsa, tabii ki o durum ayrı. O zaman zaruret vardır, zaruretler ise değil mekruhları, haramları bile mubah kılar malumunuz.

Hadislerden, fıkıh ve âdâba dair eserlerden okuyup öğrendiğimiz; Sevgili Peygamberimiz’in (s.a.v.) yeme-içme ve benzeri hoş, güzel ve temiz işlerini yaparken devamlı sağ elini kullandığı; bunun dışında temizlik ve benzeri işlerini yaparken de, sol elini kullandığıdır. Sol elin kullanıldığı yerlerden birisi, tuvalette yapılan temizliktir. Bu temizliğe hadis ıstılahında “istinca” deniyor. Rasûl-i Ekrem Efendimiz (s.a.v.), “Sizden biriniz istinca ettiği zaman sağ eliyle istinca etmesin, istincasını sol eliyle yapsın” [Bkz. el-Meydânî, el-Lübâb, tıpkı basım, İstanbul, yyy, I, 58, 58] buyuruyor. Buna göre temizlenirken sol eli kullanmak sünnettir. Sağ elle sadece su dökülür. Herhangi bir mazeret yokken sağ elle istinca sünnete aykırı olarak kabul ediliyor.

Hz. Âişe (r.anha) de Rasûlullah Efendimizin (s.a.v.) bu husustaki uygulamasını anlatırken der ki: “Rasûlullahın (s.a.v.) sağ eli, suyuna ve yiyeceğine değmek (yemek-içmek) içindi. Sol eli de istinca ve kirletme hasıl olacak şeyler (i temizlik) içindi.”

Büyük hadis âlimi İmam Nevevî (rh.) hazretleri, “Dinde kaide şudur” diyerek bu mevzuya şöyle bir açıklama getiriyor:

“Değer verilen şerefli işler sağla yapılır ve sağdan başlanır. Hakir işler de sol elle yapılır ve soldan başlanır.” Buna göre;

- Elbise ve ayakkabı giymek,

- Misvak kullanmak,

- Tırnakları kesmek, bıyıkları kırpmak, saç tıraşı olmak ve taramak,

- Namazda selâm vermek,

- Tuvaletten çıkmak,

- Yemek-içmek,

- Musâfaha etmek (tokalaşmak),

- Hacerü'l-Esved'i selâmlamak… Bütün bunlar sağ elle yapılır ve sağdan başlanır.

Bunların aksi manayı taşıyan/tersi olan;

- Tuvalete, banyoya girmek,

- Camiden çıkmak,

- Abdestte sümkürmek (burun temizliği yapmak),

- İstinca etmek (tuvalet sonrası temizlenmek),

- Sakal tıraşı olma(ya da soldan başlanır),

- Elbiseyi ve ayakkabıyı çıkarmak… gibi işler de sol elle yapılır ve soldan başlanır.

Görüldüğü üzere güzel şeylerde, temiz olması istenen yerlerde ve bir şey yiyip içerken sağ eli kullanmak sünnet, bunları sol elle yapmak mekruhtur. Aksi yönde olan hususlarda ise, sol elin kullanılması tavsiye ediliyor, zaruret yoksa sağ eli kullanmak mekruh sayılmaktadır.

Dinî bir hüküm olarak ise, sağ elle yapılması gerekenleri sol elle yapmak bazı mezheplere göre tenzihen, bazılarına göre de tahrimen mekruhtur.

Ancak fıtraten solak olan, sağını alıştıramayan ya da kullanmakta güçlük çeken veya bir özürden dolayı hiç kullanamayan kimselerin, sağ elle yapılması gerekenleri sol elleriyle yapmaları mekruh olmaz. Aynı şekilde beden temizliği yapılırken de sol elini kullanamayanların sağ elini kullanmalarının bir sakıncası olmaz.

Maamafih pek çok kişi tanırız ki, solak olduğu için bütün işlerini sol eliyle yaparken yiyip içmelerini hep sağ elle yapabiliyorlar. Bu bir eğitim ve alışkanlık meselesidir, gayret etmek gerekir. Fakat bunu yapamayanların da mekruh işlediklerini söylemek doğru olmaz.