S.a hocam. çalgılı düğünlerde gelin ile damat başkalarıyla da oynadığında nikah düşer mi? ayrıca nikahın düşme şartları nelerdir?

*******

V.a.s.kardeşim;

Bir davranışın ahlâki bakımdan yanlışılığı, günah olması ayrı; tevlid ettiği fıkhî/hukukî sonuç ayrı şeylerdir. Yani söz konusu oyunlar, dini bakımdan tasvip edilmeyecek hatta haram kabul edilebilecek türden de olsa nikâha zarar vermez. Nitekim zina fiili dahi nikâhı düşürmez.

Peki hangi durumlar-sözler nikâhın düşmesine sebep olur, onları görelim.

Boşamada kullanılan sözler sarih (açık) ve kinaye (kapalı) olmak üzere iki çeşittir:

1) Sarih sözler: Yalnız boşamada kullanılan ve başka anlama gelme ihtimali olmayan sözlerdir. Arapça'da talak sözü ile bu sözün mastarından / kökünden türetilmiş olan sözlerle yapılan boşama bu mahiyettedir. “Seni boşadım”, “Sen boşsun”, “Boş ol” gibi ifadeler boşamada kullanılan sarih sözlerdir.

Boşamada kullanılan sarih lafızlar, talak (boşama) firak (ayrlma) ve sirah (salıverme) olmak üzere üçtür. Birden fazla niyet edilse bile sarih bir söz ile ric'i talak vâki olur. Çünkü sarih sözlerde niyet aranmaz. (Şâfiilere göre ise kişinin niyetine göre vâki olur.) Halk arasında kullanılan “Şart olsun” sözü de boşanma anlamında kullanımı örfleşmiş yörelerde sarih sayılır ve bununla bir ric’î talak vâki olur. (Şâfiilere göre “Şart olsun” sözü sarih sayılmaz.)

2) Kinayeli sözler: Bunlar, boşama anlamına gelebileceği gibi, başka manalara da gelebilen sözlerdir. Mesela, “Babanın evine git, sen benim karım değilsin, sen benden uzak ol, ben senden ayrıldım” gibi sözler kinayeli sözlerdir. Bu çeşit sözlerle yapılan boşama, ya boşama niyetinin bulunması veya içinde bulunulan durumun boşamaya delâlet etmesiyle geçerli olur. (Şafiilere göre niyet bulunmaksızın sadece halin delaletiyle boşama gerçekleşmez.) Kinayeli sözlerin her biri ile bâin talak vâki olur. Bu durumda bire niyet edilirse bir, üçe niyet edilirse üç talak vâki olur. İkiye niyet edilirse yine bir talak vâki olur. Çünkü mastar olan talakın adede ihtimali yoktur. Üç talaka niyet edildiğinde adede değil, cinse itibar edilir. İmam Züfer'e göre ikiye niyet edilirse iki talak vâki olur. (Şafiilere göre de iki talak vâki olur.)

Kinayeli sözler de üç çeşittir:

a- Hem boşama hem de kadının boşama isteğinin reddine ihtimali olan sözlerdir. “Çık git” sözü gibi. Bu tür sözlerin “seni boşadım, çık git” anlamına gelme ihtimali olduğu gibi, “çık git aramızdaki kavga son bulsun” anlamına da gelebilir.

b- Hem boşama, hem de azarlama ihtimali olan sözlerdir. “Sen bâinsin” sözü gibi. “Beynûnet” ayrılık anlamındadır. Bu halde “Sen bâinsin” sözü boşama anlamına geldiği gibi “Hayırdan berîsin (uzaksın)” anlamına da gelebilir.

c- Sadece boşamaya elverişli olup redde ve azarlamaya ihtimali olmayan sözlerdir. “İddet bekle, rahmini temiz tut” gibi sözler bu anlamdadır.

Kinayeli sözlerin halleri de üçtür:

aa- Rıza hali: Rıza halinde bu üç çeşit kinayeli sözlerden herhangi birisiyle boşamanın gerçekleşmesi niyete bağlıdır. Niyet olmadıkça boşama gerçekleşmez. Çünkü bu sözlerin boşamadan başka bir şeye de ihtimalleri vardır. Niyet hususunda kocanın sözüne inanılır. Gerekirse kendisine yemin de ettirilir.

bb- Öfke hali: Öfke halinde birinci ve ikinci çeşit kinayeli sözlerden biriyle boşamanın gerçekleşmesi niyete bağlıdır. Fakat üçüncü çeşit kinayeli sözlerden biriyle boşamanın gerçekleşmesi ise niyete ihtiyacı yoktur. Çünkü bu durumda boşama için halin delâleti yeterlidir.

cc- Boşanmanın konuşuluyor olması hali: Bu durumda birinci çeşit sözlerle boşanmanın gerçekleşmesi niyete bağlıdır. İkinci ve üçüncü çeşit sözlerin söylenmesiyle niyete bakılmaksızın boşanma meydana gelir. (Şafiilere göre her üç halde de kinayeli sözlerle boşamanın gerçekleşmesi için niyet şarttır.)

İbn Şihab (rh.), karısına: “Sen benden, ben de senden kurtuldum” diyen bir adam hakkında, der ki: “O kadın üç talak ile boştur. Tıpkı ‘elbette’ ile boş olan kadın gibi.”

İmam Mâlik (rh.) der ki: Bir adam, “Sen serbestsin” veya “sen kurtuldun” ya da “sen kesin olarak boşsun” derse, bu üç talak sayılır. (Nikâhtan sonra) karısına yaklaşmadan yukarıdaki sözleri söyleyen kimse hakkında, bir veya üç talaktan hangisine niyetlendi ise o kadar talak vâki olur. Adam “bir tane kasdettim” derse yemin ettirilir, o şahıs, karısına taliplilerden biri olur.

Zira kocasıyla temasta bulunmuş bir kadını, kocasından ancak üç talak kesin olarak ayırır. Böylece kadın kocasından kurtulur ve serbest olur. Kocasıyla temas etmemiş bir kadın hakkında bu işi bir talak görür. (İmam Mâlik der ki: bu mevzuda işittiğimin en uygunu Şihab'ın sözüdür.) [Bkz. Muvatta’, ilgili bahis] 

Unutmamak gerekir; küfre düşürücü söz söylemek de insanı imanından ettiği gibi, nikâhını da düşürür.

• Önceki
• Sonraki