Muhtelif sorular: Teganni, def, ney, oyun ve ilahi
Halis ECE tarafından yazıldı.Hocm selamun aleyküm, nasılsınız, ıyısınızdır insallah. İki sorum olacaktı, aydınlatırsanız bu mevzuları memnun etmış olursunuz?
Soru 1- Teganni,def,ney hanımlar arasında oynamak bunlarla alakalı hüküm nedir, nasıl izah edebiliriz boyle bı soru gelirse..
Soru 2- İlahi sadece Hz Allaha ve Peygamber Efendimize mi yazılır? Bunlarla alakalı bilgi sahibi olmak istioz hocam, cevaparınızı iştiyakla bekliorum inşallah, hizmetinizden dolaı Allah razı olsun. Bizleri aydınlatıyorsunuz, kafamıza takılan sorularda.. Mevlam emeklerinizi zayı etmesin. Hayırlı akşamla hocam..
*******
Ve aleyküm selam.
Teşekkür ederim, sağlığınız...
Hayır-dualarınız için hudutsuz “amin”ler ve mukabil hayır-dualar...
İlk sorunuzun cevabı için aşağıdaki linklere bkz.
http://www.halisece.com/sorulara-cevaplar/524-dugunlerde-calgi-muzik-sakal-ve-biyik-hakkinda.html
İkinci sorunzun kısa cevabı; ilâhiler, Allah Teala’yı hamd ü senâ ile dua ve niyaz ihtiva eden şiirlerdir. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) için yazılmış olanlarına, “Na’t” denir. Na’t kelime olarak, bir şeyi medhederek anlatma, onu güzel vasıflarla tavsif etme demektir. Edebiyatta ise, biraz önce ifade ettiğimiz üzere, Fahr-i Âlem (s.a.v.) Efendimizi medh u senâ üzere kaleme alınan şiirlerdir. Bunun belli kalıpta olanına da “Kasîde” denir.
“İlâhî” isminin tahlîline gelince...
“İlâhî” mefhumu, bildiğiniz gibi Arapça bir kelimedir, ilah kelimesinin sonundaki yâ nisbiye yâsıdır ve “Allah’a mensup, O’na ait” manalarına gelir. Bir başka ifadeyle, “Rabbim! Allâh’ım!” demektir. Cem’îsi “İlâhiyât” gelir. Felsefenin Allah (c.c.) ile ilgili mevzularından bahseden kısmına da ilahiyat adı verilmektedir. Dinî ilimler ıstılâhında ise ilâhiyat, din ile alakalı ilimler mecmuunun ismidir. Dinin menşe’ini, tarih içindeki müessiriyetini ve değişik alanlardaki faaliyet şekillerini araştıran ilimlerin bütünüdür. İslâm akaidinin, onun hayatı tefsir ve tavzihinin, yaşayış tarzları ile ilgili tavsiyelerinin nasıl anlaşılacağı ve uygulanacağı mevzularında bilgi vermek İslâm ilâhiyatının şumûlüne girer.
İlâhî kavramı Türkçemizde, “hayret ve şaşma” ifadesi olarak kullanılır ve kendisinden sonra hitap edilen bir isim bulunur: İlahi Ahmet bey! İlahi çocuk! gibi...
“Ey Allâh’ım” manasıyla da pek çok metinde geçer.
Bu lafız, tasavvuf şairleri tarafından dinî ve ilâhî tefekkürleri ihtiva eden şiirler hakkında kullanılan bir tabirdir.
İlâhiler, Allah Teala’yı övmek ve Ona dua etmek için yazılıp makamla okunan şiirlerdir... “Âyin”, “Duram”, “Cumhur”, “Tabuğ, “Nefes” gibi nevileri vardır.
Âyinler, Mevlevi tekkelerinde; Tabuğlar, Gülşenî tekkelerinde; Nefesler, Bektaşî tekkelerinde; Duraklar ekseriya Halvetî tekkelerinde terennüm edilir, söylenirdi... Cumhurlar ise, Mevlevî ve Bektaşî dergâhlarından başka tekkelerde bir ağızdan okunurdu.
Bektaşî ilahileri nefes adıyla diğerlerinden ayrılır. Âyin, Durak gibi çeşitli beste şekilleri de vardır.
Rasûlullah Efendimiz (s.a.v.) için yazılıp bestelenmiş olanlara “Naat” denir.
İlahiler, tarikat müntesiplerinin veya tasavvuf şairlerinin eserlerinden seçildiği gibi, bazen de umumi manada yazılmış şiirlerden de tercih edilir.
İlahilerde güfte, diğer şiirlerde olduğu gibi murabba’ (dört mısra’lı), muhammes (beşli), müseddes (her bendi altı mısra’dan müteşekkil nazım birimi) veya müsemmen (sekiz mısralı) olabilir.
Koro halinde okunmak için bestelenmiş ilahilere, “Cumhur ilahi” denir. Solo ilahilerin bazı kısımları da cumhur olabilir.