selamun aleyküm hocam.mezhepler arasındaki farklılığın sebebi nedir.mesela namaz kılarken elleri bağlama konusunda ki farklılık.sağolun. hakan demir

*******

Ve aleyküm selam.

Bilindiği üzere insanların anlayış-kavrayış ve idrak seviyeleri farklıdır, istek ve ihtiyaçları çeşitlilidir. Dolayısiyle dinin esasına / nasslara uygun olmak kayıt ve şartıyla fıkhî meselelerdeki ihtilaflar / farklılıklar, ümmet için bir rahmettir, genişlik ve rahatlıktır. Müçtehitlerin farklı görüşleri vesilesiyle zaman ve mekânlara göre Müslümanlara büyük genişlik ve kolaylıklar sağlanmıştır. Nitekim Rasûlullah Efendimiz (s.a.v.) buyurmuşlardır ki; “Ümmetimin ihtilâfı (ahkâm-ı şer’iyyede müçtehitlerin farklı görüşleri, ümmet için) geniş bir rahmettir.” [en-Nevevî, Şerhu Sahîhi Müslim, 11, 91] “Ümmetim dalâlet üzerinde icma’ ve ittifak etmez (toplanıp bir araya gelmez).” [İbn Mâce, Sünen, Fiten 8; Abd İbn Humeyd, el-Müsned s. 367]

Ve yine onun içindir ki Efendimiz (s.a.v.), ‘müctehid ictihadında isabet ederse iki sevap, iyi niyetle Allah rızası için yaptığı bu ictihadında hata ederse bir sevap alacağını’ haber vermiştir. [Buhârî, Sahîh, İ‘tisâm, 21; Müslim, Sahîh, Akdiye, 6]

Namazda ellerin bağlanması

Namazda ellerin bağlanıp bağlanmaması, bağlanacaksa nasıl bağlanması gerektiği hususunda, malum olduğu üzere mezhepler arasında farklı görüşler bulunmaktadır.

Hanefî mezhebine göre namazda erkeklerin, sağ ellerini göbeklerinin altında sol elleri üzerine koymaları, kadınların da sağ ellerini sol elleri üzerine koyarak halka yapmaksızın göğüsleri üzerinde bulundurmaları sünnettir. [Mevsılî, el-İhtiyar, İstanbul, yyy. , I, 49; İbn Nüceym, el-Bahru’r-Râik, Dâru’l-Marife, Beyrut, ts. , I, 320]

Şâfiîlere göre göğüsün altında sağ elin içini sol elin üzerine koyarak bağlamak sünnettir. [Mâverdi, el-Havi’l-Kebir, Dâru’l-Fikr, Beyrut, II, 227]

Hanbelîlerde ise ellerin göğüsün altı ve göbeğin altından bağlanacağı hususunda farklı görüşler vardır. [İbn Kudâme, el-Muğnî, Beyrut, 1405, I, 549]

Mâlikî mezhebinde de, bu hususta farklı görüşler vardır. Bir görüşe göre, sağ eli sol el üzerine koymak namazın adabından sayılırken, kimileri bunu mekruh görmektedir. Diğer bir görüşe göre ise, farz namazlarda sağ elin sol el üzerine konularak bağlanması mekruh, nafile namazlarda ise caizdir. [İbn Cüzey, el-Kavânnü’l-Fıkhiyye, s. 55]

Ameldeki / uygulamadaki bu görüş farklılıklarının sebebi, asıl itibariyle hadislerden (nasslardan) kaynaklanan farklılıklardır. Meseleyi biraz daha açacak olursak, maddeler halinde şöyle izah edebiliriz:

a) Lûgatten kaynaklanan farklı anlayışlar… Ki, Arapça'nın çok ince bir lisan olması hasebiyle bir kelimenin bir harekesi mânâyi değiştirir. Bir hadis birkaç okuyuş şekliyle rivâyet edildiğinde, müçtehitlerin bunlardan birini tercih etmesi bu farka sebep olabilir.

b) Mânâ ile rivayet caiz olduğu için, bazı hadisler lafzan tamı tamına Rasûlullah Efendimizin (s.a.v.) fem-i saadetlerinden çıktığı şekliyle değil de, mânâ yoluyla rivayet edilmiştir. Ancak râvilerin aynı mânâya geldiği düsüncesiyle önem vermediği bir kelime, bazan aynı hadisten farklı hükümlerin istinbatına / çıkarılmasına sebep teşkil etmiştir.

c) Müçtehitlerin hadisleri anlamada biribirlerinden farklı olmaları... Bu da, ya hadisin çok mânâya gelmesinden ya da imamların anlayış seviyelerinin farklılığından kaynaklanmıştır.

d) Aynı mesele hakkında farklı iki hadisin bulunması ve müçtehitlerin bunlardan birini değerlendirerek bir hüküm çıkarması…

e) Müçtehitlerin hadis bilgilerinin farklı farklı olup mânânın farklı anlaşılması…

f) Rasûlullah Efendimizin (s.a.v.) davranışlarının farklı anlaşılması…

g) Hadisin sıhhatini / sahihliğini tesbitteki usûllerin farklı oluşu ve zayıf hadisle amel edilip edilemeyeceği hususundaki görüş ayrılıkları… (Bu ve benzeri meseleler, usûl-i hadis ve usûl-i fıkha dair eserlerde detaylı olarak izah edilmektedir. Burada daha fazla açıklama gereksizdir.)

h) Bunların yanında örf ve âdetlerin, fetvâların verilişindeki tesiri gibi hususlar da unutulmamalıdır.

…Velhâsıl, değişik fetvâ metodları farklı görüşlerin meydana çıkmasına vesile olmuştur, diye özetlenebilir. 

• Önceki
• Sonraki