Selamun aleyküm Halis hocam

Hocam bizim bi miktar fındığımız vardı.Onu satmaya gittiğimizde tüccar parayı şimdi alırsanız 9 liradan 6 ay sonra alırsanız 10liradan satın alacağını söyledi.Bizde 6ay sonra almak üzere 10 liradan anlaştık.Tüccar fındığı satmış.Aradan bi ay geçti bizim paraya ihtiyacımız oldu.Tüccara gidip 9 liradan bizim fındığın parasını ver diyebilir miyiz.Nasıl hareket etmeliyiz.

Hocam diğer bi sorumda şu.Birine borç verdiğimizde gün tayin etmek faiz diyorlar.Yani ben birine borç verdim ve ona şu tarihte alırım dersem faizmiş.Böyle birşey var mıdır?Osman ünlü hoca bu videoda öyle diyor.Ama ben ilk defa duydum ve pek doğru gelmedi.Bunun doğrusu nedir hocam.

Soru: Erkan canlı tarafından yazıldı. Kategori: Soru – Cevap       

*******

1. Fındık satım meselesi: İfadenize göre alım-satım gerçekleşmiş, üstelik karşı taraf sizden aldığı malı satmış, muamele bitmiş. Ancak siz alacaklı durumdasınız ve alacağınızda indirim yaparak peşin almak istiyorsunuz. Bu caizdir. Detaylı bilgi için Vâdeli borcu erken ödemede indirim caiz mi? başlıklı cevabî yazıya bkz.

2. Borç verirken ödeme için belli bir vakit tayin etmek şer’î yönden geçerli olmaz. O bakımdan taraflar kendi aralarında bir vade belirlerse bile bu fıkhen / hukuken değil, ahlâken uymaları gereken bir vade olur. Şer’î / dinî bir bağlayıcılığı olmaz.

A ç ı k l a m a

Hanefî, Şâfiî ve Hanbelîlere göre karz-ı hasende vade belirleme câiz değildir. Mâlikîlere göre ise karz-ı hasen akdinde vade belirlenmişse bu vadeye riâyet edilmelidir. [Zuhaylî, el-Fıkhü’l-İslâmî, 5, 443]

Hanefilere göre karz-ı hasen muamelesi için vade dört yerde bağlayıcı olur:

1) Bir kişi malından, başka birine belli bir vadeyle borç verilmesini vasiyet etmişse bu vade bağlayıcı olur ve mirasçıları bu vadeden önce borcu talep edemez.

2) Karz-ı hasen akdi yapıldıktan sonra alacaklının koyacağı vade kendisini bağlar ve bu vadeden önce alacağını talep edemeyeceği gibi vade akdinden de vazgeçemez.

3) Mahkeme kararıyla sabit olan karz akdinde vade de bağlayıcı olur.

4) Borç alan kişi, bu borcun tahsili için borç veren kişiyi kendisine borcu bulunan birine havale ederse, borç verenin bu kişi için koyacağı vade geçerli olur. Aynı şekilde borç veren kişi alacaklısı olduğu kişiyi borçlu bulunduğu birine havale etmesiyle de koyulacak vade geçerli olur. [Zuhaylî, a.g.e. (terc.), 6, 12]

N e t i c e

Fukahanın çoğunluğuna göre, karz akdinde vâde şartı geçerli değildir. Aksi halde nesîe ribâsı sözkonusu olur. Ribâ-i nesîe için, Ribe’l-fadl (fazlalık faizi) ve ribe’n-nesîe (veresiye faizi) nedir başlıklı cevabî yazıya bkz.

Karz başlangıçta teberrû mahiyetindedir. Borç veren için bedelini derhal isteme hakkı doğarr. Yani belirlenen tarih gelmeden alacaklı alacağını isteyebilir, buna hakkı vardır.

Ancak süre belirlenmiş olur ve borç veren buna riâyet ederse, borç alana kolaylık göstermiş ve iyi bir iş yapmış olur. Satım ve kira akdi gibi akitlerde ise tarafların tesbit edecekleri vâdeler bağlayıcı olur.

İmam Mâlik'e (rh.) göre, karz akdi, vâde belirlenmekle vâdeli olur. Delili de şu mealdeki hadis-i şeriftir: "Müslümanlar kendi aralarında belirledikleri şartlara uyarlar." [Buhârî, İcâre, 14, 50]

Çünkü taraflar karz akdi ile bunu devam ettirme veya ikâle yapma (karşılıklı anlaşmayı-sözleşmeyi bozup sona erdirmeleri) bakımından tasarrufa mâlik olurlar. Bu arada vâdeyi uzatma yetkisine de sahiptirler. [eş-Şîrâzî (Şâfiî), el-Mühezzeb, I, 303; İbn Kudâme (Hanbelî), a.g.e, IV, 315]

• Önceki
• Sonraki